Szabat

Tak zostały ukończone niebo i ziemia oraz cały ich zastęp. I ukończył Bóg w siódmym dniu dzieło swoje, które uczynił, i odpoczął dnia siódmego od wszelkiego dzieła, które uczynił. I pobłogosławił Bóg dzień siódmy, i poświęcił go, bo w nim odpoczął od wszelkiego dzieła swego, którego Bóg dokonał w stworzeniu (1 Księga Mojżeszowa 2:1-3).

A on rzekł do nich: Tak powiedział Pan: Jutro będzie wypoczynek, poświęcony Panu, dzień sabatu. Upieczcie, co macie upiec, ugotujcie, co macie ugotować. Lecz wszystko, co zbędzie, przechowajcie do następnego rana. I przechowali to do następnego rana, jak rozkazał Mojżesz, i nie zacuchnęło to ani też nie było w tym robactwa. I rzekł Mojżesz: Zjedzcie to dzisiaj, gdyż dzisiaj jest sabat Pana; dzisiaj nie znajdziecie tego na polu. Przez sześć dni będziecie to zbierać, ale dnia siódmego jest sabat. W tym dniu tego nie będzie. A dnia siódmego wyszli niektórzy z ludu, aby zbierać, lecz nic nie znaleźli. I rzekł Pan do Mojżesza: Jak długo będziecie się wzbraniali przestrzegać moich przykazań i moich praw?Patrzcie! Pan dał wam sabat. Dlatego daje wam też dnia szóstego chleb na dwa dni. Zostańcie każdy na swoim miejscu, niechaj nikt w siódmy dzień nie opuszcza swego miejsca. Odpoczywał więc lud dnia siódmego (2 Księga Mojżeszowa 16:23-30).

Pamiętaj o dniu sabatu, aby go święcić. Sześć dni będziesz pracował i wykonywał wszelką swoją pracę, Ale siódmego dnia jest sabat Pana, Boga twego: Nie będziesz wykonywał żadnej pracy ani ty, ani twój syn, ani twoja córka, ani twój sługa, ani twoja służebnica, ani twoje bydło, ani obcy przybysz, który mieszka w twoich bramach. Gdyż w sześciu dniach uczynił Pan niebo i ziemię, morze i wszystko, co w nich jest, a siódmego dnia odpoczął. Dlatego Pan pobłogosławił dzień sabatu i poświęcił go (2 Księga Mojżeszowa 20:8-11).

Sześć dni wykonywać będziesz swoje prace, ale dnia siódmego będziesz świętował, aby wypoczął twój wół i twój osioł i aby wytchnął syn twojej niewolnicy i przychodzeń (2 Księga Mojżeszowa 23:12).

Powiedz synom izraelskim: Zaiste, przestrzegać będziecie sabatów moich, gdyż to jest znakiem między mną a wami po wszystkie pokolenia wasze, abyście wiedzieli, żem Ja Pan, który was poświęcam. Przestrzegajcie więc sabatu, bo jest dla was święty. Kto go znieważy, poniesie śmierć, gdyż każdy, kto wykonuje weń jakąkolwiek pracę, będzie wytracony spośród swego ludu. Sześć dni będzie się pracować, ale w dniu siódmym będzie sabat, dzień całkowitego odpoczynku, poświęcony Panu. Każdy, kto w dniu sabatu wykona jakąkolwiek pracę, poniesie śmierć. Synowie izraelscy będą przestrzegać sabatu, zachowując sabat w pokoleniach swoich jako przymierze wieczne. Między mną a synami izraelskimi będzie on znakiem na wieki, bo w sześciu dniach stworzył Pan niebo i ziemię, a dnia siódmego odpoczął i wytchnął (2 Księga Mojżeszowa 31:12-17).

Przez sześć dni pracować będziesz, ale dnia siódmego odpoczniesz; w czasie orki i w czasie żniwa odpoczniesz (2 Księga Mojżeszowa 31:12-17).

Przez sześć dni wykonywać się będzie pracę, a w dniu siódmym będziecie mieli święty sabat całkowitego odpoczynku dla Pana; każdy, kto w nim będzie wykonywał pracę, poniesie śmierć. (2 Księga Mojżeszowa 35:2) Sześć dni będziesz wykonywał pracę, ale dnia siódmego będzie sabat, dzień całkowitego odpoczynku, uroczyście ogłoszone święto. Żadnej pracy nie będziecie wykonywać. Jest to sabat Pana we wszystkich waszych siedzibach (3 Księga Mojżeszowa 23:3).

Przestrzegaj dnia sabatu, aby go święcić, jak rozkazał ci Pan, twój Bóg. Sześć dni będziesz pracował i wykonywał wszelką twoją pracę, Ale siódmego dnia jest sabat Pana, twojego Boga. Nie będziesz wykonywał żadnej pracy ani ty, ani twój syn, ani twoja córka, ani twój sługa, ani twoja służąca, ani twój wół, ani twój osioł, ani twoje bydlę, ani obcy przybysz, który mieszka w twoich bramach, aby odpoczął twój sługa i twoja służebnica tak jak ty. Pamiętaj, że byłeś niewolnikiem w ziemi egipskiej i że Pan, twój Bóg, wyprowadził cię stamtąd ręką możną i ramieniem wyciągniętym. Dlatego rozkazał ci Pan, twój Bóg, abyś obchodził dzień sabatu (5 Księga Mojżeszowa 5:12-15).

Jeżeli powstrzymasz swoją nogę od bezczeszczenia sabatu, aby załatwić swoje sprawy w moim świętym dniu, i będziesz nazywał sabat rozkoszą, a dzień poświęcony Panu godnym czci, i uczcisz go nie odbywając w nim podróży, nie załatwiając swoich spraw i nie prowadząc pustej rozmowy,Wtedy będziesz się rozkoszował Panem, a Ja sprawię, że wzniesiesz się ponad wyżyny ziemi, i nakarmię cię dziedzictwem twojego ojca, Jakuba, bo usta Pana to przyrzekły (Ks. Izajasza 58:13-14).

Biblia w wielu miejscach zachęca nas do przestrzegania Szabatu. Czym jest Szabat? Czy jest to tylko dzień odpoczynku, który następuje po sześciu dniach pracy każdego tygodnia? Hebrajskie słowo szabat znaczy zaniechać czegoś, przestać. Szabat to spokój, wyciszenie i zwolnienie tempa codziennego życia. Szabat został oznajmiony Izraelowi na pustyni, po wyjściu z Egiptu, a przypieczętowany przykazaniem zapisanym na kamiennych tablicach, danych Mojżeszowi. Jednak istota tego święta nawiązuje do historii stworzenia świata, gdzie po sześciu dniach pracy następuje dzień odpoczynku. Słowo Boże zawsze wskazuje na pozytywne znaczenie święta – Szabat jest i ma być posileniem, odpoczynkiem i radością. Ten dzień jest dniem stawania przed Panem (Ez 46:9) i studiowania Jego Słowa. Tradycyjnie, w religijnych domach żydowskich, w szabat cała rodzina zasiada razem do stołu, bez pośpiechu, w pokoju i radości. Według żydowskiego kalendarza, doba liczy się od zachodu słońca dnia poprzedniego, toteż Szabat rozpoczyna się już w piątek wieczorem. Rodzinną kolację inauguruje dziękczynna modlitwa. Następnie ojciec rodziny błogosławi swoje dzieci, często z nałożeniem na nie rąk jako znakiem przychylności, ochrony i miłości.

Dlaczego Bóg ustanowił Szabat?

Szabat to znak Przymierza między Bogiem a Izraelem. Bóg nakazał Izraelowi święcić dzień Szabatu, jak czytamy w księdze Wyjścia: Pamiętaj o dniu sabatu, aby go święcić (2 Mojż 20:8), a nakazał to z kilku powodów. Przestrzeganie siódmego dnia jako dnia odpoczynku zaczyna się wcześniej niż nadanie Dekalogu i odnosi się nie tylko do Izraela. Bóg ustanowił ten dzień już wtedy, gdy tworzył wszechświat: I ukończył Bóg w siódmym dniu dzieło swoje, które uczynił, i odpoczął dnia siódmego od wszelkiego dzieła, które uczynił. I pobłogosławił Bóg dzień siódmy, i poświęcił go, bo w nim odpoczął od wszelkiego dzieła swego, którego Bóg dokonał w stworzeniu (1 Mojż 2:2-3). Adam i Ewa zostali stworzeni na obraz i podobieństwo Boga szóstego dnia. Pierwszy dzień ich życia, to dzień, w którym Bóg odpoczywał. Czego oczekiwał Bóg od nich właśnie tego dnia? Odpoczynku. Bóg stworzył Szabat dla człowieka, co jest potwierdzone również w Ewangelii Marka: Szabat jest ustanowiony dla człowieka (Mr 2:27).

Jakie znaczenie i cel ma świętowanie dnia siódmego?

Bóg nakazał Izraelowi czcić Jego cud stworzenia oraz szanować Jego odpoczynek, właśnie w siódmym dniu. Bóg jest Stworzycielem wszystkiego. Część procesu stworzenia ustanowił świętym, czyli oddzielonym. Siódmy dzień Bóg oddzielił dla siebie. Świętując dzień Szabatu jako dzień odpoczynku, Izrael dawał świadectwo, że Bóg jest Stwórcą i właścicielem całego stworzenia. Ważną zasadą judaizmu i chrześcijaństwa jest przeświadczenie, że Bóg stworzył świat w ciągu sześciu dni. Przestrzegając Szabatu, przypominamy, że świat został stworzony przez Boga i wyznajemy: Pańska jest ziemia i to, co ją napełnia, świat i ci, którzy na nim mieszkają (Ps 24:2). Sześć dni w tygodniu pracujemy, zarabiając na chleb powszedni, a z nadejściem siódmego dnia odrywamy się od codziennych zajęć i trosk. Nie dlatego, że porzuciliśmy swoją pracę, bo przecież pierwszego dnia po Szabacie do tych samych zajęć i trosk powracamy, ale dlatego, żeby zatrzymać się, podkreślić i wyrazić swoją wiarę w Boga Stwórcę.

Czy Szabat jest przypomnieniem tylko samego aktu stworzenia?

Przede wszystkim, ale nie tylko. Izraelowi Szabat powinien przypominać również wyjście z niewoli Egipskiej ku wolności. Tam byli ciemiężeni głównie ciężką pracą (Wj 1:11). Nie znali odpoczynku, ale Bóg ich uwolnił. Biblia mówi: Pamiętaj, że byłeś niewolnikiem w ziemi egipskiej i że Pan, twój Bóg, wyprowadził cię stamtąd ręką możną i ramieniem wyciągniętym. Dlatego rozkazał ci Pan, twój Bóg, abyś obchodził dzień sabatu (Pwt 5:15). Wszystkim wierzącym Szabat przypomina nie tylko o wybawieniu z niewoli, tej czy jakiejkolwiek innej, ale również o tym, że należymy do Boga i On jest naszym wybawieniem. Bom Ja Pan, który was wyprowadziłem z ziemi egipskiej, aby być Bogiem waszym. Bądźcie więc świętymi, bom Ja jest święty (Kpł 11:25).

Bóg ustanowił siódmy dzień i oddzielił go. To samo uczynił z narodem izraelskim. Bóg, przemawiając do Mojżesza, powiedział: Powiedz synom izraelskim: Zaiste, przestrzegać będziecie sabatów moich, gdyż to jest znakiem między mną a wami (Wj 31:13) oraz dalej: Synowie izraelscy będą przestrzegać sabatu, zachowując sabat w pokoleniach swoich jako przymierze wieczne. Między mną a synami izraelskimi będzie on znakiem na wieki, bo w sześciu dniach stworzył Pan niebo i ziemię, a dnia siódmego odpoczął i wytchnął (2 Mojż 31:16-17). Świętowanie Szabatu przez naród żydowski mówi o tym, że ten naród jest oddzielony dla Boga i nie jest niewolnikiem świata. W Szabat Bóg nakazał Izraelowi odpoczywać. Na pustyni Bóg pokazał Izraelowi, że On troszczy się o swój naród, zabezpieczając we wszystko, co jest potrzebne każdego dnia, włączając w to również Szabat. Bóg chciał, aby Izrael wierzył, że Bóg może wyposażyć go we wszystko, co jest niezbędne. W szóstym dniu zbierali dwukrotnie więcej manny, aby wystarczyło jej na dwa dni i tylko wtedy nie psuły się jej zapasy: Przechowywali to do następnego rana, jak rozkazał Mojżesz, i nie zacuchnęło to ani też nie było w tym robactwa. I rzekł Mojżesz: Zjedzcie to dzisiaj, gdyż dzisiaj jest sabat Pana; dzisiaj nie znajdziecie tego na polu. Przez sześć dni będziecie to zbierać, ale dnia siódmego jest szabat. W tym dniu tego nie będzie. A dnia siódmego wyszli niektórzy z ludu, aby zbierać, lecz nic nie znaleźli (2 Mojż 16:24-27).

Życie tak prędko płynie, czasu jest coraz mniej, konkurencja i prawa rynku bezwzględne, a człowiek doszedł do takiego przekonania, że uważa siebie za twórcę i pana swojej życiowej drogi. A prawda jest taka, że każdy z nas potrzebuje odpoczynku. Bez zawierzenia Bogu nie ma prawdziwego odpoczynku. Nikt nie doświadcza pełnego pokoju i błogosławionego Szabatu bez wiary w Boga. Nie było w historii świata pokolenia, które by tak bardzo potrzebowało duchowego i fizycznego odpoczynku, jak współczesne. Jezus nauczał, że Szabat jest dla człowieka. Jest on uczyniony również dla nas, współczesnych ludzi. Byliśmy niewolnikami ludzi, rzeczy. Bóg nas wyzwolił. Dlatego też powinniśmy żyć, pracować i odpoczywać jak ludzie wolni, a nie jak niewolnicy innych ludzi, rzeczy i pracy. Szabat należy do tych istotnych czynników, które decydują o tożsamości Izraela, podobnie jak świątynia czy Tora. Jako chrześcijanie możemy zaufać słowom Jezusa, który powiedział, że On jest Słowem i Świątynią, a nawet więcej niż świątynią (Mt 12:4-8). On jest Panem Szabatu, a w istocie samym Szabatem – odpoczynkiem. Znaczy to, że odpoczynek nierozerwalnie związany jest z Jezusem – Mesjaszem. Sam powiedział: Pójdźcie do mnie wszyscy, którzy jesteście spracowani i obciążeni, a Ja wam dam ukojenie (Mt 11: 28).

Czy zatem poprzez przestrzeganie tego zalecenia Bożego i Żydzi, i chrześcijanie są w ten sam sposób oddzieleni dla Boga?

Tak, bo stajemy się wówczas częścią kultury żydowskiej – kultury opierającej się na Bożych zasadach, w odróżnieniu od kultury greckiej, która w Biblii jest symbolem życia bez Boga. Kiedy próbowano zhellenizować Izrael, przekonywano Żydów, że przyjmując kulturę grecką, staną się obywatelami świata i wejdą na wyższy stopień cywilizacji. Owszem, kultura grecka to piękno estetyczne, sztuka, retoryka, literatura, jednakże kultura żydowska opiera się na czymś znacznie cenniejszym. Kultura żydowska to wzajemne relacje międzyludzkie, a nade wszystko relacja z Bogiem. To kultura dialogu. W tej kulturze wypełnianie Bożego Prawa, dbanie o relacje z Bogiem i z ludźmi są nierozerwalne. I tym jest także Szabat, który został ustanowiony Bożym prawem. Służy wzmocnieniu właśnie tych więzi i relacji. Szabat zatem nie jest po prostu żydowski lub tylko dla Żydów. Szabat należy do Boga. On go ustanowił, by był dla nas radością i pomocą

Rozwój technologiczny i wszystkie przybywające w bardzo szybkim tempie środki informacji z jednej strony są symptomem postępu, a z drugiej mają bardzo negatywny wpływ na psychikę człowieka. Natłok różnego rodzaju informacji, w większości bezwartościowej i niepotrzebnej, dociera do współczesnego człowieka, prowadząc do przeciążenia jego systemu nerwowego. Tracąc coraz więcej czasu i energii na to, aby zorientować się w tym, co nas otacza, współczesny człowiek nie ma możliwości zostać sam na sam ze swoimi myślami i pomyśleć o sensie przemijającego życia. W odpowiedzi na to wszystko Bóg oferuje swoje rozwiązanie. Oferuje nam Szabat, który pozwala i zachęca do wyłączenia się z codziennego rytmu zajęć i nadmiaru informacji. Przede wszystkim jednak daje nam możliwość nawiązania bliskiej i osobistej więzi z tym, który jest Panem Szabatu – Jezusem Chrystusem. A tego w tym zabieganym świecie każdy z nas potrzebuje.